Opakowania plastikowe na warzywa i owoce – czy wycofamy je w ślad za Francją?
Pojedyncze sztuki ogórków szklarniowych, czy brokułów zawiniętych w folię są nam doskonale znane z supermarketów. Na co dzień nie zwracamy na to uwagi, kupujemy je i nie zastanawiamy się, jak wiele tworzyw sztucznych musi być wyprodukowanych w tym celu. Produkty zawinięte w opakowania plastikowe często uznajemy za bezpieczniejsze, ładniejsze wizualnie, zdrowsze, kupując je chętniej od tych samych warzyw, które nie zostały owinięte folią. Tymczasem Francja już się sprzeciwiła tego typu pakowaniu produktów. Czy zakaz, który wprowadziła Francja, ma szansę sprawdzić się i w naszym kraju?
Tradycyjne pakowanie warzyw i owoców – dlaczego uwielbiamy opakowania plastikowe?
Warzywa i owoce zawinięte w folie przestają już nas zadziwiać. Przyzwyczailiśmy się do owijania owoców w tworzywa sztuczne i widzimy więcej plusów niż minusów tego typu pakowania. Pakujemy warzywa i owoce do tradycyjnych, plastikowych woreczków. A gdy natrafiamy na ogórka, brokuła, czy jabłko zapakowane w folię, chętnie wkładamy je do koszyka… Bo nikt tego nie dotykał, bo wygląda na lepsze, bo dłużej wytrzyma w lodówce. Powodów mamy wiele. Absolutnie nie każdy z nas myśli w ten sposób. Jednak powiedzmy sobie szczerze, że spora część społeczeństwa nie przejmuje się dobrem planety. Czasem z własnej niewiedzy, a czasem z lenistwa i wygody. Tymczasem jest o co walczyć. Zwłaszcza że poziom CO2 na Ziemi teraz osiąga rekordową wartość.
Eko Francja
Tymczasem Francja 2022 rok rozpoczęła prawdziwie ekologicznym akcentem. Od 1 stycznia br. wprowadziła ustawę, zakazującą stosowania opakowań z tworzyw sztucznych do świeżych warzyw i owoców. Nowe przepisy obejmują około trzydziestu odmian warzyw i owoców (m.in. cytryny, pomarańcze, ogórki, banany, cukinie, gruszki). Wyjątkami od tej reguły są większe opakowania (od 1,5kg) oraz produkty krojone, przetworzone i „delikatne” takie jak jeżyny, maliny czy pomidorki koktajlowe – gdzie producenci wciąż mają czasu na znalezienie alternatywnych opakowań. Do 2026 r. wszystkie owoce i warzywa we Francji będą sprzedawane bez opakowania lub w opakowaniach ekologicznych.
Zakaz pakowania owoców i warzyw w plastikowe opakowania jednorazowego użytku jest częścią wieloletniego planu stopniowego wycofywania tego materiału we Francji. Już w 2021 roku Francja zakazała sprzedaży plastikowych słomek, kubków i sztućców oraz styropianowych pudełek na wynos. Wkrótce duże miasta we Francji zainstalują publiczne krany z wodą pitną, aby ograniczyć zakup wody butelkowanej.
Dlaczego Francja wprowadziła zakaz plastikowych opakowań?
Od lat jest głośno o tym, że opakowania z tworzyw sztucznych powodują szkody dla środowiska i zanieczyszczenia rzek, mórz, oceanów. Szacuje się, że we Francji w 2021 r. sprzedano 37% owoców i warzyw w plastikowych opakowaniach. To ogromne ilości, jednak taki problem istnieje na szerszą skalę. Wielka Brytania i inne sąsiadujące z Francją kraje zmagają się z bardzo podobnym problemem.
Rząd Francji uważa, że zakaz zmniejszy o ponad miliard sztuk jednorazowych opakowań plastikowych rocznie. Emmanuel Macron zapowiedział, że do 2040 roku zostaną wycofane ze sklepów wszystkie plastikowe opakowania na rzecz pudełek ekologicznych i innych opakowań ekologicznych do żywności.
Dlaczego Francja zainicjowała ekologiczne zmiany? Z pewnością wpływ na to miała opinia publiczna. Sondaż IFOP z 2019 r. przeprowadzony przez World Wildlife Fund we Francji wykazał, że 85% obywateli było za wycofaniem opakowań jednorazowego użytku i tworzyw sztucznych. Ponad 2 miliony ludzi podpisało petycję wzywającą rządy na całym świecie do powstrzymania kryzysu związanego z zanieczyszczeniem plastikiem. Pudełka ekologiczne mogą być wspaniałą alternatywą dla wielu tradycyjnych opakowań na owoce i warzywa.
Czy Polska podąży za wzorem Francji?
O działaniach podjętych przez Francję zrobiło się głośno w całej Europie. Kolejna będzie Hiszpania, która od 2023 roku wprowadzi zakaz pakowania owoców i warzyw w plastikowe opakowania. Jak się ma sytuacja w Polsce? Czy jest szansa, aby w naszym kraju wprowadzić zakaz pakowania warzyw i owoców w folię, a pozostawić wyłącznie opakowania ekologiczne do żywności?
Pod koniec września 2021 roku grupa 25 polskich posłów złożyła interpelację, skierowaną do ministra klimatu i środowiska, w sprawie wprowadzenia podobnych zakazów, jak w Hiszpanii oraz Francji. Sekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, Jacek Ozdoba odpowiedział, że są prowadzone prace nad ograniczeniem stosowania opakowań z tworzyw sztucznych. Dodał, że już została wprowadzona dodatkowa opłata za torby na zakupy z tworzyw sztucznych. Prowadzone są też prace nad aktami prawnymi, które mają się przyczynić do wycofania opakowań na żywność, które nie są opakowaniami z recyklingu.
Działania w social mediach w imieniu eko opakowań
Działania w duchu zero-waste podejmują nie tylko politycy, ale też zwykli obywatele. Już jakiś czas temu na twitterze pojawił się wpis, w którym znalazło się zdjęcie pomarańczy i cytryn zapakowanych w plastik, znajdujących się na tacce ze styropianu. Na folii naklejona była naklejka z napisem: “”Pomarańcze Duże Luz (Kaliber 1-2). 1,09 zł”. Zdjęcie pochodziło z warszawskiego Carrefoura, który na tą okoliczność został zaatakowany w mediach społecznościowych przez wielu ludzi.
Sklep skomentował, że owoce zapakowane w ten sposób nie były przeznaczone do sprzedaży. Miały na celu tylko przyciągnąć uwagę klientów i zwiększyć sprzedaż owoców, pokazując ich przekrój. Tłumaczył też, że cenę ktoś musiał nakleić przypadkiem. Niemniej jednak o sklepie zrobiło się głośno w social mediach, a na grupach poświęconych zero-waste zarzucano mu greenwashing. Skutek tego był taki, że Carrefour wycofał tego typu opakowania na owoce – nawet te (jak twierdził) nie na sprzedaż. Niestety wiele sklepów wciąż korzysta z pakowania owoców i warzyw w nieekologiczne materiały, zamiast wybierać eko opakowania.
Co może zrobić każdy z nas?
Mimo że wiele osób podejmuje działania, mające na celu wyjaskrawienie problemu, jakim są plastikowe opakowania na warzywa i owoce, stosowane na szeroką skalę w polskich marketach, Ty również możesz przyczynić się dla dobra planety, działając w sferze własnego wpływu. Wystarczy, że sam wybierzesz nieopakowaną żywność lub pudełka ekologiczne. Robią zakupy, rzadko zwracamy uwagę na opakowania na warzywa czy owoce. Tymczasem gdyby każdy z nas wybierał eko opakowania lub kupował żywność luzem, moglibyśmy zaoszczędzić łącznie kilka ton niepotrzebnych odpadów. Nie tylko chodzi o pojedyncze sztuki warzyw, zawiniętych w folię. Mnóstwo z nich pakowane jest w plastikowe opakowania po pół kilo, czy kilo. O wiele lepiej jest przychodzić do sklepu z własnymi, materiałowymi torbami i do nich pakować poszczególne produkty. Oczywiście jest to rozwiązanie wymagające więcej wysiłku. Ale troska o planetę (oceany, glebę, powietrze) kosztuje rezygnacji z wygody i przyzwyczajeń. Jednak naprawdę warto!