Gospodarka regeneratywna — co to jest i z czym się to wiąże? Jeżeli pojęcie to nic Ci jeszcze nie mówi, to już pora, aby się z nim oswoić, gdyż w niedalekiej przyszłości może okazać się niezwykle popularnym i efektywnym rozwiązaniem.

Rolnictwo regeneratywne

Pojęcie gospodarki regeneratywnej wywodzi się od rolnictwa regeneratywnego, które powstało wtedy, gdy zaczęto odchodzić od zasad rolnictwa intensywnego, przemysłowego.  

Rolnictwo regeneratywne ma na celu odtworzenie i utrzymanie potencjału plonotwórczego gleby (a szerzej — agroekosystemów), poprzez prowadzenie takiej produkcji rolniczej, która nie szkodzi środowisku przyrodniczemu. Wykorzystuje ono założenia systemu rolnictwa integrowanego, ekologicznego, permakultury (samoregulujące się systemy rolnicze na wzór ekosystemów naturalnych) i rolnictwa precyzyjnego. Dlatego w pewien sposób może przypominać tego typu systemy. Jednak rolnictwo regeneratywne to szersze spektrum działań, o których wspomnimy w dalszej części artykułu. Jego zdecydowaną zaletą jest fakt, że charakteryzuje się ujemnym śladem węglowym, redukującym CO2.

Rolnictwo regeneratywne a ekologiczne

Rolnictwo regeneratywne początkowo może kojarzyć się z rolnictwem ekologicznym, jednak okazuje się, że nie można ich ze sobą łączyć. 

Jakie są podstawowe różnice? Otóż rolnictwo ekologiczne całkowicie rezygnuje ze sztucznych nawozów, dopuszczając jedynie te wapniowe. Stosuje jedynie naturalne substancje i procesy.  Z kolei rolnictwo regeneratywne w swoim głównym założeniu ma odtworzyć i utrzymać potencjał plonotwórczy, czyli substancje organiczne w glebie. W takim przypadku konwencjonalna uprawa gleby z użyciem pługa może być stosowana, mimo że stawia się na odchodzenie od orki. Jeżeli stanowi gleby zagrażają chwasty, można zastosować metody mechaniczne. Natomiast gdy i to nie pomaga, dopuszczalne jest zastosowanie chemicznych środków ochrony roślin jednak tak, aby nie wyrządzić glebie szkody. Rolnictwo regeneratywne stosuje też wiele innych metod na zwiększenie plonów. Wykorzystuje nowinki technologiczne takie jak np. rolnictwo precyzyjne (wspomagane komputerowo, korzystające z GPS). W rolnictwie regeneratywnym coraz częściej stosowane są uprawy bezorkowe, czyli odchodzenie od pługa. 

Zasady gospodarowania w rolnictwie regeneratywnym:

Rolnictwo regeneratywne polega na odpowiednim gospodarowaniu materią organiczną gleby tak, żeby bilans materii organicznej w płodozmianie był dodatni. Nastawione jest na zwiększenie żyzności gleb i idącą za nią produkcję żywności wysokiej jakości. A także na ochronę gleby, wody i powietrza przed skażeniami, szczególnie pochodzenia rolniczego. Ważne jest zmniejszenie zużycia środków ochrony roślin i nawozów, oszczędność nakładów energetycznych, a także zwiększenie bioróżnorodności agroekosystemów, gleby i lądowych.

Rolnictwo regeneratywne pozwala na produkcję wysokiej jakości żywności. Zdecydowanie poprawia właściwości gleby (w tym jej pH), co powoduje wzrost potencjału plonotwórczego gleby. Przyczynia się również do ochrony ziemi, wody i powietrza przed skażeniami pochodzenia rolniczego. Pozwala zaoszczędzić na środkach ochrony roślin czy nawozach mineralnych, a  także zaoszczędzić energię.

Praktyki rolnicze w rolnictwie regeneratywnym:

Praktyki stosowane w tego typu rolnictwie to m.in. 

Zmniejszona intensywność uprawy roli.

Stosowanie nawozów naturalnych.

Odpowiednie stosowanie nawozów mineralnych i środków ochrony roślin.

Bezorkowa uprawa gleby.

Uprawa roślin okrywowych.

Uprawa roślin na zielony nawóz.

Zwiększenie retencji wody w glebie.

Połączenie produkcji roślinnej ze zwierzęcą.

Zrównoważone nawożenie i ograniczenie ilości środków ochrony roślin.

Podstawą rolnictwa regeneratywnego jest rewitalizacja gleby i przywrócenie jej bioróżnorodności. Stosowanie na przemian różnych upraw jest ekologiczne, a zarazem skuteczne. Doskonale sprawdza się stosowanie płodozmianów – gatunków o mocno rozwiniętych systemach korzeniowych (np. trawy, koniczyny, lucerny).

Zapobieganie zmianom klimatu 

Polskie Stowarzyszenie Rolnictwa Zrównoważonego „ASAP”, Koalicja Klimatyczna oraz European Carbon Farmers opublikowali listę praktyk regeneratywnych, mających zapobiegać zmianom klimatu. Jak twierdzi dr hab. Zbigniew M. Karaczun, prof. SGGW, ekspert Koalicji Klimatycznej: “Dzięki zmianie technik uprawowych można zwiększyć ilość pochłanianego węgla i zapewnić trwałe jego magazynowanie w glebie i biomasie oraz zmniejszyć ucieczkę podtlenku azotu z gleb”. 

Praktyki te omówione w poprzednim akapicie oscylują wokół optymalnego stosowania nawozów, maszyn czy nasion, płodozmianu i bioróżnorodności. Stosowanie ich niesie nie tylko liczne korzyści dla środowiska, ale także pozwala na poprawę pozycji gospodarstwa na tle konkurencji, jako tego, które jest zgodne z unijnymi normami w zakresie zrównoważenia i ochrony klimatu. 

Rolnictwo dało podwaliny pod wprowadzenie oraz stosowanie na szerszą skalę gospodarki regeneratywnej w przemyśle. 

Więcej informacji na temat gospodarki regeneratywnej znajdzie się w raporcie “REGENERATIVE SUPPLY ECOSYSTEMS. A Quest for Long-Term Resilience”, który wydawany jest przez Green Energy Congress, we współpracy ze Stowarzyszeniem Program Czysta Polska, pod redakcją dr Sandry Piesik — premiera przewidziana jest podczas Kongresu Zielonej Energii – 4 i 5.10.2022. Raport jest ważnym krokiem w kierunku zrozumienia, w jaki sposób przemysł może mieć aktywny udział w ekonomii regeneratywnej. Zapraszamy do zakupu biletów na Green Energy Congress.